Waardeoverdracht is wettelijk alleen­ toegestaan als het oude fonds en het nieuwe fonds beide overgegaan zijn naar het nieuwe stelsel of als beide nog in het oude stelsel zitten, niet als het ene fonds verder is dan het andere. "Als je waardeoverdracht snel wilt regelen, moet je haast maken, maar het kan verstandiger zijn te wachten tot beide fondsen overgegaan zijn naar het nieuwe stelsel", zegt Dirk-Jan Plate, pensioenspecialist bij Pensioenlogica.

Dat heeft te maken­ met de verdeling van de buffer. Pensioenfondsen moeten nu grote buffers aanhouden om financiële tegenvallers op te vangen. Veel fondsen hebben een dekkingsgraad die ver boven de 100% ligt. "Straks hoeven fondsen maar een kleine buffer aan te houden", zegt Plate. "Dus al het extra geld dat nu in de buffer zit, verdelen ze onder de deelnemers bij de overgang naar het nieuwe stelsel." Daarom is het gunstig als je pensioen op dat moment ondergebracht is bij een fonds met een hoge dekkingsgraad. Dat is ook iets wat Joris Cost Budde in zijn achterhoofd had toen hij waardeoverdracht aanvroeg. "SPMS staat er goed voor, dus mijn pensioen wordt meer waard bij de overgang naar het nieuwe stelsel."

In het huidige pensioenstelsel krijgt iedereen voor elke euro premie die betaald is, dezelfde pensioenopbouw. Hierdoor betalen jonge mensen relatief te veel premie – hun geld kan langer renderen – en ouderen te weinig – hun geld kan nog maar kort belegd worden –, maar gedurende je hele loopbaan betaal je precies genoeg. In het nieuwe stelsel wordt je premie ingezet voor je persoonlijke pensioenpotje. De overgang naar het nieuwe stelsel kan hierdoor ongunstig uitpakken voor mensen tussen de 40 en 50, die ongeveer halverwege hun loopbaan zijn. Eerst hebben ze te veel betaald, maar nu ze te weinig zouden gaan betalen, verandert het systeem. Veel pensioenfondsen hebben daarom afgesproken dat deze groep compensatie krijgt.

Doorgaans geldt deze compensatie alleen voor actieve deelnemers, mensen die nog steeds pensioen opbouwen bij het fonds. "Als je geen actieve deelnemer bent, krijg je die compensatie waarschijnlijk niet", waarschuwt Plate.

"Dan kan het gunstig zijn je pensioen over te dragen aan je nieuwe fonds voordat de fondsen overgaan naar het nieuwe stelsel. Want dan krijg je wellicht compensatie bij je nieuwe fonds." Afspraken over compensatie staan in het transitieplan van het pensioenfonds, een wettelijk verplicht plan waarin fondsen aangeven hoe ze de overstap naar het nieuwe stelsel aanpakken. Dit plan staat op de website van het pensioenfonds.

• Sinds 1 januari 2019 gaat de waardeoverdracht van kleine pensioenen automatisch.
• Als je pensioenuitkering later meer is dan €2 per jaar en minder dan €613,52 per jaar, draagt je oude pensioenfonds je pensioen over naar je nieuwe pensioenfonds zonder dat je daar iets voor hoeft te doen.
• Als je een klein pensioen hebt opgebouwd vóór 2019 en je wilt dit overdragen naar je nieuwe fonds, moet je wel zelf waardeoverdracht aanvragen. De meeste pensioenfondsen zijn aangesloten bij mijnwaardeoverdracht.nl.
• Met je DigiD kun je inloggen en waardeoverdracht aanvragen. Als je te maken hebt met pensioenfondsen die niet zijn aangesloten bij mijnwaardeoverdracht.nl, vraag je de waardeoverdracht rechtstreeks aan bij je nieuwe fonds.
• Vergeten waar je precies pensioen hebt opgebouwd? Je ziet het op mijnpensioenoverzicht.nl. Je kunt inloggen met je DigiD­.

"Kijk vooral naar de beleggingen", adviseert Ingrid Leene, pensioen­adviseur bij Get Smart. "Die zijn straks belangrijker dan nu." In het huidige pensioenstelsel zijn de meeste pensioenregelingen uitkeringsregelingen: er zijn afspraken gemaakt over de hoogte van de pensioenuitkering. In het nieuwe pensioenstelsel worden afspraken gemaakt over de premie en hangt het pensioen af van de beleggingsresultaten. "Ik zou zelf geen pensioen overhevelen van een fonds met een goed rendement en lage kosten naar een fonds met minder rendement en hogere kosten", aldus Leene. Plate is het met haar eens. Hij zegt: "Ga ook na of het fonds in het verleden een hoge dekkingsgraad had."

Het uitgangspunt is dat straks alle pensioenen worden ‘ingevaren’ in het nieuwe stelsel, maar uitkeringsregelingen bij verzekeraars blijven doorgaans bestaan. Je kunt daar dan geen pensioen meer opbouwen, maar ze gaan ook niet over naar het nieuwe stelsel. Ze worden bevroren. Als je zo’n pensioen overdraagt, ruil je een zekere uitkering in voor onzekere beleggingsresultaten. Of dat nadelig is, hangt ook af van je persoonlijke omstandigheden. Leene: "Als er geen inflatiecorrectie is en je bent nog jong, gaat de koopkracht van je uiteindelijke pensioen sterk omlaag."

Bij de keuze voor wel of geen waardeoverdracht kun je ook de flexibiliteit van de pensioenregeling meewegen. Bijvoorbeeld of je met deeltijdpensioen kunt, of kunt kiezen voor een hoger pensioen in de eerste jaren na pensionering en een lager pensioen daarna. Hoeveel pensioen je partner krijgt als jij zou overlijden. En of je zelf kunt meebeslissen over de manier waarop het pensioenfonds je pensioen belegt.

"Realiseer je ook dat waarde­overdracht niet verplicht is", zegt Plate. "Het grote voordeel van géén waardeoverdracht is dat je bij meerdere fondsen zit en de risico’s spreidt." Leene ziet ook het voordeel van risicospreiding, maar raadt mensen wel aan altijd een offerte aan te vragen: "Dan zie je wat je had bij je oude fonds en wat je daarvoor terugkrijgt bij je nieuwe fonds." Cost Budde zegt: "Laat je niet tegenhouden door de hoeveelheid werk. Je moet er even voor gaan zitten, maar daarna ben je ervan af. Achteraf vond ik het een kleinigheid."